Yaşlılarda işitme kaybı ve rehabilitasyon
Yaşlanmayla birlikte işitme gibi işlevlerde azalma görülmektedir. İşitme kaybı; yaşlılarda en yaygın görülen sağlık problemlerindendir. İletişim ve sosyallik becerilerini azalttığı için yaşanacak uzun yıllar engellilikle geçebilir. Yaş ilerledikçe işitme kaybı oranının arttığı görülmektedir. Yaşlanmayla akıl, hafıza kontrolü gibi işlev kaybı söz konusu olduğu için işitsel rehabilitasyon alınmalı; böylelikle sadece işitme kaybını onarmayı değil, zihinsel ve sosyal olarak yaşam kalitesini iyileştirilir.
Günümüzde işitme kaybının tedavisi mümkün olmadığı için işitme kaybının temel rehabilitasyon aracı işitme cihazıdır.
Yaşlı birey özellikle gürültüde konuşmayı duyup anlayamamasının nedeninin doğrudan zihinsel bir bozukluktan kaynaklandığını düşünmeye başlar ve yakın çevresi de buna inanır, ortamlarda işitme kayıplıyı görmezden
gelir. Böylece yaşlı bireyin özgüveni zayıflar, toplumdan giderek uzaklaşır ve hatta işitme engeline çözüm bulmaktan vazgeçer. Bu da kendi içine kapanan işitme engelli yaşlı bireyde bunama ve alzaymır riskini arttırır.
Yaşlanmayla birlikte, konuşmayı anlamak için gereken işitme ve zihinsel yetenekler birlikte değişir ve bunları birbirinden ayırt etmek zordur. Beyindeki işitme yapılarından kaynaklanabileceği gibi hafıza ve dikkat değişiklikleri de İştime kaybından etkilenir. İlerleyen yaşla birlikte bilgi işlem hızının azalması, konuşmanın anlaşılmasını azaltır. Gürültülü ortamlarda konuşmayı anlama, hafızayla ilişkili olduğu görülmüştür. Özellikle gürültüde konuşmayı anlamadaki azalma, beyindeki işitme yetersizliğini gösterir. İşitme bozukluğu tanılandığında sebep ne olursa olsun hasta rehabilitasyon programına alınır.
İşitme kaybı ve beraberindeki sorunlar iyileştirilmediğinde, yaşam kalitesi önemli ölçüde bozulabilir.
Yaş, fiziksel, sosyal veya zihinsel farklılıklar olduğu için yaşlıların işitme sorunları tanımlanırken, yeteneklerini bireysel olarak değerlendirmek ve kendisini nasıl algıladığını anlamak önemlidir. Yaşlılarda odyolojik rehabilitasyon, kapsamlı bir değerlendirme ve çok boyutlu bir müdahale şeklinde olur; bozukluğun ciddiyetine veya türüne bakılmaksızın, kaybedilen fiziksel, psikolojik ve sosyal becerilerin iyileştirilmesi amaçlanır.
(https://www.researchgate.net/publication/361025695_Geriatrik_Populasyonda_Amplifikasyon)
Bebek ve çocuklarda işitme kaybı ve rehabilitasyon
Yeni doğan işitme tarama programları ile tanı yaşı 4 aya inmeye başlamıştır. Erken tanılama ve erken cihazlandırma ile işitme yetersizliği olan çocukların sesle tanışmaları sağlanır. Ancak çocukların sesi duymaya başlaması konuşmayı öğrenmeleri için yeterli değildir. Hemen arkasından başlayacak işitme ve konuşma temelli özel eğitim sonucunda çocuk konuşmayı öğrenir ve tüm gelişim alanlarında yaşıtlarını yakalar. Bu nedenle işitme yetersizliği olan çocuğa mümkün olan en erken dönemde sesleri fark etme, ayırt etme, tanıma ve anlamlandırma eğitimleri verilmeli ve dil ve konuşma becerisi öğretilmeye başlanmalıdır. İşitme yetersizliği olan çocukların eğitim alanında ülkemizde eğitim odyologları önemli bir yere sahiptir.
İşitme cihazı kullanan çocuğun özel eğitim ihtiyacı
İşitme kaybı tanılanıp cihazlandırılan çocuklarda hiç vakit kaybetmeden rehabilitasyona başlaması çok önemli. Yaş sınırı olmamakla birlikte tanı, tedavi ve eğitim sürecinin erken başlaması özellikle bireyin dil gelişimi açısından kritik rol oynuyor. Tedavi süreci aile ve çocuğa içinde bulundukları durumu kabullendirmekle başlayıp, çocuk ve ailenin ihtiyaçları doğrultusunda devam ediyor.
İşitsel rehabilitasyon, işitme cihazı ve koklear implant kullanıcılarının iletilen seslere alışmaları, bu sesleri anlamlı işitsel bilgiye dönüştürmeyi ve işitme kaybının sebep olduğu olumsuz durumları en aza indirebilmeyi amaçlar. Rehabilitasyon ile işitme kayıplı kişiler yaşam standartlarını yükseltmeye ve çevresiyle daha sağlıklı iletişim kurabilmeye olanak sağlar. Rehabilitasyon sürecinde Milli Eğitim Bakanlığının (MEB) desteği büyük; İşitme kayıplılar, tanı ve tedaviden sonra devlet hastanelerine başvurarak çıkaracakları rapor ile özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde ücretsiz eğitim alabiliyorlar.
İşitme cihazı kullanan çocuklarda eğitimin alınmaması çocuğun sesi fark etme, tanıma, anlama ve anlamlandırma aşamalarından geri kalmasına, böylece duyduğu sesten tam verim alamamasına sebep olur. Dil gelişimi açısından kritik dönem olan 0-3 yaş rehabilitasyon süreci başlamadan geçirildiği ve çocuk işitsel algı becerileri konusunda desteklenmediği takdirde ileriki dönemde çocuğun alıcı ve ifade edici dil yaşının akranlarından geri düzeyde kalması söz konusu olabilir. Bunun yanı sıra çocuk okul döneminde, okuduğunu anlama-yorumlama, söyleneni yazma becerilerinde zorluk; akranlarına göre daha az sayıda sözcük kullanımı gibi okul hayatında bu problemler ile karşılaşabilir.
Rehabilitasyon aşamasında aile odyolog ile işbirliği içinde olmalı ve çocuk eğitiminde birlikte hareket etmelidirler.
(https://www.aa.com.tr/tr/sirkethaberleri/saglik/isitme-kaybi-tedavisinde-rehabilitasyon-sart/669905)
